Od początku działalności wiemy, że fundamentem Odry-Niemen są wolontariusze – młodzi ludzie, którzy bezinteresownie oddają swój czas i energię, by działać dla innych. To dzięki nim realizujemy tak wiele projektów i akcji. W sierpniu tego roku to właśnie nasi wolontariusze – uczniowie z I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana III Sobieskiego w Oławie wraz z dyrektorką Jolantą Szewczyk i nauczycielką Aleksandrą Skibińską – wyruszyli z nami do Trok na Litwie. Naszym wspólnym celem było uporządkowanie polskiego cmentarza i spotkanie z lokalną polską społecznością.
Historia cmentarza i nasze działania
Cmentarz w Trokach, zamknięty od lat 60. XX wieku, przez dekady niszczał i zarastał. O potrzebie objęcia go opieką dowiedzieliśmy się dzięki badaniom Instytutu Pamięci Narodowej. IPN wskazał, że to ważne miejsce pamięci, które wymaga pilnej interwencji.
Pierwsze prace porządkowe przeprowadziliśmy już w ubiegłym roku – wtedy nasi wolontariusze z Tarnowa i Szarocina uporządkowali połowę nekropolii. Tegoroczny wyjazd miał na celu dokończenie rozpoczętego dzieła.
Wsparcie miejscowych
Już w pierwszym dniu poczuliśmy, że nie jesteśmy sami. Administracja miasta ustawiła kontenery na śmieci i wykosiła teren, a na nagrobkach pojawiły się znicze. To dla nas jasny znak, że miejscowi Polacy wzięli współodpowiedzialność za to miejsce.
Ogromną pomocą służyła nam prezes wspólnoty w Starych Trokach, Zofia Abucewicz, która zadbała o noclegi, posiłki i integrację młodzieży. Dzięki niej nasi wolontariusze mogli spotkać się z lokalnymi seniorami, wręczyć im paczki w ramach akcji Rodacy-Bohaterom i lepiej poznać codzienność naszych rodaków na Litwie.
Pięć dni pracy i wysiłku
Cały obóz trwał osiem dni, z czego pięć poświęciliśmy na intensywne prace. Podzieleni na grupy, nasi wolontariusze usuwali chwasty, myli nagrobki, przygotowywali nowe krzyże i prowadzili inwentaryzację.
Sklejali i zabezpieczali zniszczone nagrobki, odmalowywali inskrypcje, sadzili kwiaty i zapalali znicze. Szczególnym momentem była wymiana dziesięciu starych, spróchniałych krzyży na nowe, dębowe, przekazane nam przez firmę z Kamiennej Góry. To symboliczny gest – przywracający pamięć o pochowanych tam Polakach.
Nie tylko praca
Obóz to nie tylko trud fizyczny, ale i czas integracji oraz nauki historii. Nasi wolontariusze zwiedzili Troki, Wilno, okolice, grali w siatkówkę i kręgle.
Ogromną atrakcją był także spływ kajakowy rzeką Meryczanką, który zorganizowała dla nas zaprzyjaźniona polska szkoła w Jaszunach. Spływ rozpoczęliśmy na terenie dawnej Republiki Pawłowickiej, a zakończyliśmy przy dworku w Wilkiszkach, gdzie przy ognisku integrowaliśmy się z lokalną młodzieżą z tej szkoły.
Wielkie wrażenie zrobiło spotkanie z Mariolą Abakowicz – Pełnomocniczką Wojewody Dolnośląskiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych, rodowitą Karaimką z Trok. Opowiedziała młodzieży o dziejach swojej społeczności i oprowadziła po karaimskim cmentarzu.
Nasi wolontariusze uczestniczyli także w obchodach święta Matki Boskiej Zielnej w Trockiej Bazylice, niosąc sztandary i wstęgi podczas uroczystej procesji.
Na cmentarzu odwiedził nas Jarosław Narkiewicz – Polak z Trok, poseł na Sejm Litewski oraz Przewodniczący Rady Polonii Świata, który dziękował za naszą pracę i podkreślał jej znaczenie. Obecna była również nauczycielka historii z gimnazjum w Trokach, która zadeklarowała, że będzie tu przyprowadzać dzieci i opiekować się nekropolią.
Nasza misja spełniona
Zrealizowaliśmy wszystkie założenia – uporządkowaliśmy cmentarz, zabezpieczyliśmy groby, a lokalna społeczność została włączona w dalszą opiekę nad tym miejscem pamięci. Młodzież wróciła do Polski dumna i szczęśliwa, że wykonała kawał dobrej roboty dla pamięci Polaków na dawnych Kresach.
Dzięki naszym wolontariuszom cmentarz w Trokach odzyskał należny blask, a więzi między Polakami w kraju i na Litwie zostały wzmocnione.
Projekt został sfinansowany z środków własnych Stowarzyszenia-Odra Niemen, darowizn od rodziców wolontariuszy oraz część środków na transport z Wrocławia do Trok pokryło Starostwo Powiatowe w Oławie.
